Strona główna
Galeria Kontakt Ogłoszenia
Historia Ziemia
Wyszukaj na stronie


Legendy Września '39
Żywa lekcja historii i spotkanie z Bohaterami Września było istotą wyszkowskich obchodów 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej, które odbyły się 20 września w domu kultury. Prelegenci próbowali obalić mit, efekt propagandy faszystowskiej i PRL-owskiej, jakoby państwo polskie we wrześniu 1939r. było słabe i miało przestarzałą armię, która w haniebny sposób przegrała wojnę po dwóch tygodniach. Weterani relacjonowali swoje wojenne przeżycia, jakby to było wczoraj.
Mieszkańcy miasta i goście licznie zgromadzili się przed „Hutnikiem”. Wielu z nich przyciągnęły dźwięki marszów granych przez Młodzieżową Orkiestrę Dętą pod batutą Józefa Bieganowskiego. Dzieci i młodzież oblegały stoisko wojska oraz sprzęt – działka przeciwlotnicze i polowe, armatę przeciwpancerną oraz samochód pancerny, używany w kampanii wrześniowej, udostępniony przez Grupę Rekonstrukcji Historycznej z Poznania.
Zebranych, a szczególnie serdecznie Żołnierzy Września, powitał burmistrz Grzegorz Nowosielski i zaprosił do sali widowiskowej „Hutnika”, która wypełnia się niemal do końca.
Piąta potęga wojskowa na świecie
Wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego dr Tymoteusz Pawłowski rozpoczął swą prelekcję od wątku wyszkowskiego. - Babcia opowiadała mi, jak 1 września, na świętujących odpust w kościele św. Idziego wyszkowiaków spadł nagle grad bomb - mówił.
- Nieprawda – zaprotestowano z sali.
- Teraz już wiem, że to jest nieprawdą, czy może – nie ma śladu, że Wyszków był bombardowany 1 września. Jednak wielu mieszkańców Wyszkowa opowiada o tym nalocie, tak jakby zdarzył się naprawdę - wyjaśnił.
W swej blisko godzinnej prelekcji, ilustrowanej slajdami, próbował m.in. obalić mit, jakoby II Rzeczpospolita była państwem słabym.
- Przedwojenna Polska była państwem silnym, prawdziwie demokratycznym, niepodległym i suwerennym, które miało jedną z najnowocześniejszych armii na świecie – przekonywał. - Polska armia miała blisko 100 wozów bojowych, 900 czołgów, 100 samochodów pancernych, to sprawiało, że była piątą potęgą pancerną na świecie. Cóż z tego, skoro nasz sąsiad ze wschodu miał ich ponad 20 tysięcy…
Wojsko polskie było też dobrze przygotowane do działań wojennych. Na slajdach można było zobaczyć układ niemieckich i polskich sił zbrojnych, wśród których znajdowała się Grupa Operacyjna „Wyszków”, dowodzona przez gen. Wincentego Kowalskiego (jest patronem jednej z ulic – red.).
Wojna z Niemcami była toczona rozsądnie i przynosiła rezultaty do 17 września, kiedy to do Polski wkroczyli Sowieci.
Miasto w ogniu
Z prelekcji Ireneusza Elwarda, nauczyciela historii w ZS nr 2, można się było dowiedzieć, że Wyszków w 1939 roku był ważnym strategicznym punktem z uwagi na dwie przeprawy mostowe na Bugu – drogową i kolejową.
Z jego wiedzy, zaczerpniętej ze wspomnień ojca, wynika, że Wyszków nie został zbombardowany 1 września. Bomby spadły kilka dni później. Miasto stanęło wtedy w ogniu. Większość mieszkańców uciekła.
Niemcy wkroczyli do Wyszkowa 8 września, rozpoczynając okupację miasta, którego 48% mieszkańców stanowili Żydzi.
Polskie skrzydła
O wozach bojowych, czołgach, karabinach, działkach i armatach przeciwpancernych stanowiących uzbrojenie polskiej armii w 1939r. opowiedział prowadzący uroczystość Andrzej Grajczyk. Wiele modeli było cudami ówczesnej techniki wojskowej.
Mówił też o polskich pociągach przeciwpancernych (było ich 10), o wiele nowocześniejszych niż niemieckie. Jeden z nich 9 września pod Wyszkowem  ostrzeliwał z powodzeniem Niemców usiłujących sforsować Bug. Niestety z powodu uszkodzenia mostu nie mógł przeprawić się na drugą stronę rzeki, odjechał do Łochowa, gdzie uszkodziła go eksplozja bomby lotniczej (szczegóły m.in. w Zeszytach Wyszkowskich, cz. V – red.).
Zapowiadając film rekonstrukcyjny o walkach powietrznych, obalił kolejny mit, że Polska dała swoje lotnictwo zniszczyć na ziemi.
Film opowiadał m.in. o walkach poznańskiego III Dywizjonu Myśliwskiego, którego bohaterem był płk pil. Włodzimierz Gedymin, odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari, uczestnik spektakularnej akcji "Most III", której celem było przekazanie do Wielkiej Brytanii zdobytych przez żołnierzy AK fragmentów niemieckiej rakiety balistycznej V2.
Żywe legendy
Nim ostatnie kadry filmu zgasły, na sali rozległy się brawa, a z pierwszego rzędu podniósł się płk Gedymin we własnej osobie.
Okazało się, że w uroczystości uczestniczą jeszcze czterej inni weterani Września ’39: ppłk Jan Estkowski, rotmistrz, dowódca 2 plutonu 3 szwadronu 25 Pułku Ułanów Wielkopolskich wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii dowodzonej przez legendarnego gen. Andersa, por. Stefan Cisak, walczący w 13 Pułku Piechoty wchodzącym w skład armii „Modlin”, kpt. Alfred Składanowski (z Kamieńczyka – red.), żołnierz 13 Pułku Piechoty, celowniczy karabinu przeciwpancernego oraz pilot por. Marian Banasiuk, który należał do 113 Eskadry Myśliwskiej razem z por. Stefanem Okrzeją.
W weteranach, którzy z widocznym trudem wspięli się po stromych schodkach na scenę, ożyły wspomnienia. 95-letni płk Gedymin (mieszkający w Pułtusku, tak jak Cisak i Estkowski) relacjonował szczegółowo swoje kolejne starcia w powietrzu z Niemcami, w czasie których strącił 3,5 samolotu wroga. Równie barwne wspomnienia mieli pozostali weterani.
Trzygodzinną uroczystość ożywiały występy śpiewaków Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego. O tym, że bardzo się podobały, świadczyły gromkie brawa. Pieśń „Skrzydła” zadedykowali weteranom, a „Serce w plecaku” – Natalii Kwiatkowskiej, żołnierzowi AK, która wyrecytowała dla weteranów swój wiersz.
Nieliczni widzowie wstąpili także do holu, aby obejrzeć wystawę pamiątek i eksponatów z czasów II wojny światowej.
Uroczystość została przygotowana przez Wyszkowski Ośrodek Kultury „Hutnik” pod kierunkiem dyr. Artura Laskowskiego.
Podziękowania za pomoc w organizacji „Żywej lekcji historii” z rąk burmistrza Grzegorza Nowosielskiego otrzymali: płk Leszek Wieczorek - komendant WKU, Kazimierz Karpiński z Pułtuskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, płk Janusz Decewicz z Warszawsko-Mazowieckiego Oddziału Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP.
Eksponaty na wystawę zapewnili: Mirosław Powierza - Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna; Edward Malinowski - Pułtuskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne (zbiory prywatne), Jacek Filipowicz (zbiory prywatne), Irena Filipowicz i Andrzej Grajczyk - WOK „Hutnik”.             
(i)
Wróć do listy artykulów z tego wydania
Komentarze
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami internautów. Redakcja Nowego Wyszkowiaka nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. Redakcja zastrzega sobie możliwość przeredagowywania fragmentów komentarzy w sposób nie zmieniający ich przekazu, a w szczególnych przypadkach usuwania fragmentów lub całych komentarzy. Nie będziemy publikować opinii, które są wulgarne, obraźliwe, naruszające zasady współżycia społecznego, zawierają adresy www i e-mail oraz dane osobowe i teleadresowe, obrażają osoby publiczne, obrażają inne osoby uczestniczące w dyskusji, mogą łamać prawa autorskie, nie są zgodne z tematem komentowanego artykułu.
2015-08-16 08:27
~mira
1939 roku w bombardowaniu na Wyszkow zostali ranni moj dziadkowie na ulicy pultuskiej ,janina sarnacka , i jan sarnacki rannych wzieli na samochod i wiezli do szpitala w jadowie ,dziadek zmarl w drodze mysle ze zwloki zostawili w rowie,a babcie zawiezli i byla w szpitalu w jadowie ale slad po niej zaginol ,moze ktos znal mojch dziadkow bardzo prosze o odezwanie sie chce ,sie dowiedziec co stolo sie z mojmi dziadkami i gdzie jest babcia pochowana bo o dziadku to nie wiem czy kiedy kolwiek sie dowiem byl bardzo ranny osierocili czworo dzieci moja mama miala nie cale siedem lat jak zostali ranni i byla swiadkiem tego zdarzenia
2009-09-25 08:25
~zabużak
Na litość Boską! Ludzie miejcie umiar z tymi żywymi legendami, przynajmniej z jedną z nich. Przez pamięć o prawdziwych bohaterach poległych w czasie wojny o to proszę.
Czytaj w aktualnym numerze
Wiadomości z miasta
„Informatyka w społeczeństwie i życiu człowieka” – to przewodni temat 6. Dnia Nauki w gminie Wyszków, na który zaprosił burmistrz wraz z...
Sport
Sekundy dzieliły drużynę Bugu Wyszków od całkowitej kompromitacji w postaci przegranej przed własną publicznością z jedną z najsłabszych drużyn ligi. Po Wkrze...
Czytelnicy napisali
01.06.2016r. w prezencie z okazji Dnia Dziecka, rodzice z grupy „Żabki” pod czujnym okiem Pani Magdaleny Łyszkowskiej i Moniki Ponichtera przygotowali przedstawienie...
Wiadomości z powiatu
Ponad 300 aut uczestniczyło w sobotnim, 11 czerwca, zlocie BMW, na który do Rząśnika zaprosili urząd gminy i BMW Klub Mazowsze. Miłośnicy tej marki mieli więc co...
Kultura
Wyszkowska biblioteka włączyła się w ogólnopolską akcję Noc Bibliotek „Wolno czytać”, która upłynęła pod znakiem Henryka Sienkiewicza i...

strony www Warszawa