Strona główna
Galeria Kontakt Ogłoszenia
Historia Ziemia
Wyszukaj na stronie


Rocznica mordu w Fideście
W 70. rocznicę zamordowania przez hitlerowskich okupantów ok. 250 Polaków w lesie pod Fidestem, w samo południe 18 maja na miejscu zbrodni, przy pomniku i 25 mogiłach, odbyła się, zorganizowana przez Burmistrza Wyszkowa, uroczystość. Interesującą prelekcję wygłosił dr Zbigniew Morawski. Cenne jest, że na uroczystości było dużo młodych ludzi.
28 maja 1943 r. niemieccy żandarmi zatrzymali na moście pociąg jadący z Warszawy do Wyszkowa. Pasażerów przewieźli do budynku żandarmerii przy ul. Zakolejowej i budynku sądu przy ul. Pułtuskiej. Tam ich przesłuchiwano, byli trzymani bez jedzenia i picia. Rankiem następnego dnia żandarmi przewieźli ich za Bug, do lasów Fidestu, rozkazali wykopać doły, a potem rozstrzelali. Z tej kaźni udało się uciec tylko młodemu mieszkańcowi Dębinek, Antoniemu Morce. Zatrzymania nie przeżył inny pasażer, 25-letni Stanisław Wróbel „Jaskółka”, bohaterski żołnierz AK. Przetrzymywany w żandarmerii przez trzy dni, bity i torturowany, nie wydał nikogo.
Pomnik i 25 mogił upamiętniających śmierć ok. 250 Polaków, zamordowanych przez hitlerowców w dniu 29 maja 1943 roku, znajduje się w Fideście (niektórzy mówią – w Skuszewie), kilkaset metrów w lewo od drogi Wyszków – Warszawa. Stanisław Wróbel jest pochowany na cmentarzu parafialnym w Wyszkowie, przy głównej alei.
W 70. rocznicę tego tragicznego wydarzenia Gmina Wyszków zorganizowała 18 maja uroczystość przy pomniku i mogiłach zamordowanych. Dla wyszkowian były podstawione przy „Hutniku” autokary. Niestety, niewiele osób skorzystało z tej możliwości.
Uroczystość prowadziła Małgorzata Wyszyńska z WOK „Hutnik”. Powitała m.in. burmistrza Grzegorza Nowosielskiego, starostę Bogdana Pągowskiego, ks. dziekana Zdzisława Golana, rektora Akademii Humanistycznej w Pułtusku prof. Adama Koseskiego i prorektora prof. Mariana Dygę, przedstawicieli organizacji kombatanckich, dyrektorów szkół, przedstawicieli służb mundurowych, delegację Nadleśnictwa Wyszków. Wokół pomnika i mogił poczty sztandarowe wystawili: Gmina Wyszków, związki kombatanckie, harcerze, szkoły, pszczelarze. Zebrani odśpiewali hymn państwowy. 
- Profesor Stanisław Pigoń, historyk, literat, żołnierz, na wieść o śmierci Krzysztofa Kamila Baczyńskiego powiedział: Cóż, należymy do narodu, którego losem jest strzelać do wroga z brylantów – rozpoczął swoje wystąpienie burmistrz Grzegorz Nowosielski. - Bo tak to już w naszej historii niełatwej było. Gdy targały Polską dziejowe zawieruchy, to brylanty tej ziemi stawały w pierwszych szeregach na barykadach, w okopach, w podziemiach.(...) Kolejne pokolenia wartościowych Polaków uczą się od swoich ojców i dziadków, że gdy przychodzi chwila próby, trzeba dać świadectwo wartościom. Już szczęśliwie nie trzeba stawać na barykadach, w okopach i podziemiach.
Zauważył, że teraz, są inne wymagania. Trzeba uczyć się i pracować, być dobrym obywatelem, dbać o dobro wspólne.
Prelekcję historyczną „28 maja 1943 roku – zbrodnia niemiecka w Wyszkowie”  wygłosił dr Zbigniew Morawski z Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku. W szerszym tle przedstawił życie w okupowanej Polsce, mówił o przyczynach masowych mordów na Polakach (czasem nie miały żadnej przyczyny, mogły to być np. działania wyprzedzające lub zwykła zawiść)
Na wstępie zwrócił uwagę, że jest problem z datą 28 maja. Wedle „pamięci historycznej” uważa się, że do zbrodni doszło 28, 29, a może 30 maja 1943 r. Ale nie jest wykluczone, że pewne zdarzenia, mające związek z tą zbrodnią, miały miejsce w ciągu tych trzech dni. Nie jest też pewne, ile osób wtedy zamordowano. Wymienia się liczby od ponad stu do dwustu pięćdziesięciu.
Niedługo po zbrodni pod Fidestem, 5 czerwca 1943 r., na stacji Pasieki, w pobliżu granicy Generalnej Guberni, w podobny sposób wywleczono z pociągu pasażerów i rozstrzelano 52 mężczyzn. „Humanitarnie” darowano życie mieszkańcom najbliższych miejscowości.
- Naszym, historyków, obowiązkiem jest wyjaśnienie okoliczności tych aktów terroru, których nie brakowało w Generalnej Guberni (kadłubowe państewko utworzone przez Hitlera na części polskich ziem wokół Warszawy i Krakowa). Terror był podstawowym narzędziem, którym Niemcy posługiwali się w tamtych czasach w stosunkach z Polakami. Bez skrupułów była stosowana przy tym odpowiedzialność zbiorowa. W ten sposób ginęli pojedynczy ludzie, ginęły całe rodziny, ginęli też ludzie całkiem przypadkowi w egzekucjach masowych. Historyk, który się tym zajął, naliczył, że w masowych egzekucjach w ciągu całej okupacji zginęło na Mazowszu przeszło 40 tysięcy ludzi.
Dr Morawski starał się prześledzić, dlaczego doszło do zbrodni w Fideście. Jedna z hipotez jest oparta na rutynowym raporcie gubernatora dystryktu warszawskiego GG Ludwiga Fischera do generalnego gubernatora Hansa Franka.  Z informacji wynika, że rekruci do wojska „Konfederacji Narodów” (przedwojennej ultraprawicowej organizacji) przyjeżdżali, głównie pociągami, na zgrupowania do Dalekiego. Mieli dojeżdżać do 28 maja. Można więc wyciągnąć wniosek, że zatrzymanie pociągu i zamordowanie pasażerów było „profilaktycznym” działaniem Niemców – chcieli odciąć zgrupowanie pod Dalekiem od dopływu dalszych rekrutów. Trzeba dodać, że główni sprawcy tej zbrodni: Ludwig Fischer i Jurgen Stroop zawiśli po wojnie na szubienicy.
Modlitwę za zamordowanych odmówił wspólnie z zebranymi ks. kan. Zdzisław Golan.
Przy wtórze werbli delegacje złożyły kwiaty pod pomnikiem. Uroczystość zakończył okolicznościowy program artystyczny „Echo tamtych dni” w wykonaniu uczniów Szkoły Podstawowej im. Jana Brzechwy w Lucynowie.
Elżbieta Szczuka
Wróć do listy artykulów z tego wydania
Komentarze
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami internautów. Redakcja Nowego Wyszkowiaka nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. Redakcja zastrzega sobie możliwość przeredagowywania fragmentów komentarzy w sposób nie zmieniający ich przekazu, a w szczególnych przypadkach usuwania fragmentów lub całych komentarzy. Nie będziemy publikować opinii, które są wulgarne, obraźliwe, naruszające zasady współżycia społecznego, zawierają adresy www i e-mail oraz dane osobowe i teleadresowe, obrażają osoby publiczne, obrażają inne osoby uczestniczące w dyskusji, mogą łamać prawa autorskie, nie są zgodne z tematem komentowanego artykułu.
2013-05-23 19:53
~olgierd
CZEŚĆ I CHWAŁA BOHATEROM!
Czytaj w aktualnym numerze
Wiadomości z miasta
Od 25 czerwca gmina i Wyszkowski Ośrodek Sportu i Rekreacji zapraszają na plażę przy moście samochodowym. Woda w Bugu pozytywnie przeszła badania sanepidu. Wkrótce...
Sport
Ostatni pojedynek w III lidze kobiet rozegrały w sobotę zawodniczki Loczków Wyszków. - Oby ostatni na czas dłuższy niż rok - mówią...
Czytelnicy napisali
01.06.2016r. w prezencie z okazji Dnia Dziecka, rodzice z grupy „Żabki” pod czujnym okiem Pani Magdaleny Łyszkowskiej i Moniki Ponichtera przygotowali przedstawienie...
Wiadomości z powiatu
Radni jednogłośnie zdecydowali o udzieleniu wójtowi Stanisławowi Jastrzębskiemu absolutorium za 2015 r. Inwestycje minionego roku warte były prawie 12 mln zł. –...
Kultura
Wyszkowska biblioteka włączyła się w ogólnopolską akcję Noc Bibliotek „Wolno czytać”, która upłynęła pod znakiem Henryka Sienkiewicza i...

strony www Warszawa