4 czerwca uroczystości związane ze Świętem Wolności odbywały się w całej Polsce. – Na zaproszenie prezydenta odpowiedzieliśmy i my, wyszkowianie. Spotkaliśmy się, by wspominać, edukować młodzież – zauważyła prowadząca uroczystość Małgorzata Wyszyńska. To właśnie do młodzieży skierowana była środowa uroczystość. 

Doskonałym wprowadzeniem był spektakl „Odprawa posłów greckich” w wykonaniu Teatru Atlantis. Kluczowym momentem przedstawienia jest narada luminarzy dworu Priama, którzy burzliwie rozważają, czy oddać spartańską królową Helenę, czy też odprawić przybyłych posłów z niczym.

Przedstawienie kończą słowa, które przeszły do historii: 
 

W spektaklu wystąpili: Grzegorz Gierak (Antenor), Monika Markiewicz (Helena), Jacek Pacocha (Priam), Tomasz Gęsikowski (Aleksander), Stanisław Banasiuk (Iketaon).

Historię opowiedzianą przez Jana Kochanowskiego z wydarzeniami 1989 r. powiązał Paweł Tyszka, pracownik Zamku Królewskiego w Warszawie. „Odprawa posłów greckich” po raz pierwszy została wystawiona w 1578 r. na dworze kanclerza wielkiego koronnego Jana Sariusza Zamoyskiego, podczas przenosin jego nowo poślubionej żony Krystyny Radziwiłłówny. Na uroczystości spotkali się m.in. Stefan Batory z żoną Anną Jagiellonką oraz posłowie, tuż przed sejmem, na którym mieli zdecydować o działaniach wojennych; Batory i Zamoyski namawiali do starań o odzyskanie Inflantów. Nieprzypadkowo więc w swojej tragedii Jan Kochanowski położył nacisk na odpowiedzialność za decyzje dotyczące całego państwa. Wykorzystał wątek z greckiej „Iliady”, ale akcję umieścił w czasie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. 

– Przełom XV i XVI w. to czas kształtowania się polskiej demokracji. Demokrację szlachecką uznaje się za jedno z największych osiągnięć, coś wyjątkowego w świecie – podkreślił Paweł Tyszka. – Tu zresztą pewne procesy są niezmienne. Do końca XVIII w. szlachta będzie zażarcie bronić demokracji. Walka o demokrację będzie trwała także po upadku Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Po odrodzeniu pierwszą i najważniejszą rzeczą będzie zwołanie sejmu. 

Momentem przełomowym w historii Polski, kiedy obywatele znów uzyskali prawo do decydowania o sobie i swoim państwie, będzie rok 1989. 

– Jan Kochanowski pokazał, jak ważną, cenną rzeczą jest wybór – kontynuował Paweł Tyszka. – Czy my z tego przywileju korzystamy? Korzystajmy, bo najłatwiej jest usiąść i krytykować. Wielką sztuką jest wyrażenie swojego zdania, a jeszcze większą – obrona tego zdania.
 

Na pytanie „Co stało się 4 czerwca 1989?” odpowiedział prof. Jan Żaryn, odwołując się do lat wcześniejszych, działań władzy, które doprowadziły do głębokiego kryzysu i niezadowolenia społecznego. – Bunt ogarnął nie tylko starsze pokolenie, pałeczkę przejęły młodsze roczniki. Ekipa Jaruzelskiego zdała sobie sprawę, że nie jest w stanie utrzymać się przy władzy w obecnym systemie, że musi się władzą podzielić, żeby jej nie oddać. Taka jest geneza obrad okrągłego stołu – wyjaśniał. – Ludzie Solidarności podejmowali naprawdę ogromne ryzyko, biorąc pod uwagę, kim byli ówcześnie komuniści. Przed obradami doszło zresztą do spektakularnych morderstw. Zginęli księża Stefan Niedzielak i Stanisław Suchowolec.

Jednym z ustaleń okrągłego stołu były wybory. – Miały się odbyć szybko, żeby strona wolnościowa nie miała czasu na przygotowania. Czy one były demokratyczne? Oczywiście nie były – odpowiedział historyk. – Wolne były do senatu, sejm był dziełem kompromisu: 65% totalitaryzmu i 35% demokracji. Dlaczego więc w tym dniu obchodzimy Święto Wolności? Doszło do wyborów, które obaliły kontrakt okrągłego stołu. Społeczeństwo polskie jednoznacznie powiedziało NIE temu kontraktowi. Instynktownie zdało sobie sprawę, że demokracja polega na czymś innym. W wyborach wzięło udział ponad 61% uprawnionych, pokazali, że są narodem świadomym swojego dziedzictwa. Solidarność obsadziła 99 na 100 mandatów w senacie. Można powiedzieć, że komuna dostała od narodu jednoznaczny werdykt. TAK dla demokracji i niepodległości.

O przygotowaniach do wyborów mówił Jan Chodkowski, w naszym okręgu wybrany na senatora I i II kadencji. Po raz trzeci do senatu dostał się w 1997 r.– Wyszków wspominam bardzo dobrze. Do rozpowszechniania materiałów było zawsze dużo ludzi, więcej może niż samych materiałów. Jeszcze raz serdecznie dziękuję – podkreślił.

Przygotowania do wyborów to także trudne decyzje i kompromisy związane choćby z wyborem wspólnych dla kilku miast kandydatów. Tak było w przypadku naszego okręgu. – W końcu region mazowiecki zaproponował „spadochroniarza” Aleksandra Małachowskiego i Zbigniewa Wilka, który miał związki z Wyszkowem (szeroko pisaliśmy o nich w poprzednim wydaniu NW – red.) – wspominał Jan Chodkowski. – Wybory były trudne, bo trzeba było skreślić wszystkie nazwiska, pozostawiając tylko swoich kandydatów. Poparcie dla nas było bardzo duże, wygrana – ogromną satysfakcją. Ale zdałem sobie wówczas sprawę, że jestem chłopem wziętym od pługa. Nawet sołtysem nigdy nie byłem, a teraz wchodzę w takie grono. Moje obawy okazały się niepotrzebne. Senat koncentrował się na naprawianiu tego, co jest do naprawienia.

– Oceny tamtego okresu są bardzo różne, skrajnie pozytywne i negatywne. Jednak wyciągając wnioski, trzeba myśleć, jaka byłaby Polska, jak byśmy żyli, gdyby nie było 4 czerwca 1989 r. – zakończył swoje wystąpienie.

Wyszkowianom, którzy „dołożyli cegiełkę do tego, że dziś mamy swoje Święto Wolności”, podziękował burmistrz Grzegorz Nowosielski: – Wszystkim odważnym i cichym bohaterom. Każdemu z tych ludzi, którzy umieli w trudnych czasach podnieść głowę i zawalczyć o godność człowieka i przyszłość państwa. Świętujemy dziś wolność, tę którą przed 25 laty tak mądrze, godnie i odważnie jako naród wywalczyliśmy. To ona otworzyła nam drogę do samorządności, praworządności, pluralizmu, poszanowania ludzkich praw, możliwości organizowania, wypowiadania swoich opinii i poglądów. Ale wolność wymaga odpowiedzialności, ona nie oznacza wcale, że można iść niewłaściwą stroną ulicy. Ona jest zobowiązaniem, że będziemy wzajemnie się szanować, biorąc odpowiedzialność za swoje czyny, decyzje, wybory.   

Autor:
Treść:
Kod z obrazka: