„Ze względu na dogodne warunki terenowe obszar Puszczy Białej, a co za tym idzie i tereny dzisiejszej gminy Rząśnik, odegrały istotną rolę w okresie powstania styczniowego. Lesiste tereny stały się od wiosny 1863 roku obszarem dużej aktywności oddziałów powstańczych. W nocy z 4 na 5 maja 1863 roku oddział powstańczy pod dowództwem majora Ignacego Mystkowskiego brawurowo zaatakował pod Komorowem oddziały rosyjskie księcia Tichomirowa. Gwałtowny atak przyniósł powstańcom pełen sukces. Rosjanie zostali niemal doszczętnie rozbici. Powstańcy wzięli sporo jeńców i zdobył spore zapasy broni i amunicji. Bitwa ta, zwana także starciem pod Stokiem lub Jeleniami, jest uważna za jeden  z bardziej spektakularnych całkowitych sukcesów wojsk powstańczych. W początkach lipca 1863 roku połączły się oddziały powstańcze  Konstantego Ramotowskiego Wawra i majora Jakuba Jasińskiego. Łącznie liczyły około 2000 ludzi. Były jednak nie najlepiej uzbrojone w broń palną, wyczerpane forsownym marszem i słabo zaprowiantowane. Wójt Rąśnika January Sikorski próbował zorganizować wsparcie. Dostarczył drzewce do kos i dopilnował, by nie zawiadamiano Rosjan, za co został zesłany na Sybir. Pod naporem silnych kolumn wojsk carskich generała Ralla i pułkownika Emmanuela partia powstańcza postanowiła się wycofać. 14 lipca na osłaniającą odwrót jazdę majora Jasińskiego uderzyły szwadrony kozaków i huzarów, by związać je walką. Cofające się wojska powstańcze przyjęły szyk bitewny. Lewym skrzydłem dowodził Jasiński, a prawym Wawer. Po zaciętym boju powstańcy uniemożliwili Rosjanom manewr oskrzydlający, ale kontratak polski również się załamał. Przełamanie nastąpiło w centrum. Polacy, wobec załamania szyku, wycofali się z poważnymi stratami, ale w szyku bojowym. Zginęło 87 żołnierzy, 36 zostało rannych, a 35 trafiło do niewoli. Poległych w tej bitwie powstańców pochowano w zbiorowej mogile w pobliżu Sokołowa Włościańskiego (gm. Obryte – red.). W roku 1933 postawiono tam granitowy obelisk. Następnego dnia – 15 lipca pod Porządziem wyczerpane oddziały powstańcze zaatakowała kolumna rosyjska pułkownika Wałujewa. Starcie zakończyło się porażką, oznaczająca faktyczny koniec poważniejszej aktywności powstańców w tym rejonie. W roku 2005, na pamiątkę bitwy pod Porządziem, wystawiono drewniany krzyż (na fot.). Lokalną pamiątką z tamtych tragicznych czasów jest także stary dąb zwany „wieszatiel”, stojący do dziś przy drodze z Porządzia do Sieczych. Na jego pochylonych nad drogą konarach Rosjanie mieli bowiem wieszać wziętych do niewoli powstańców”.

 

Autor:
Treść:
Kod z obrazka: