Według autorów projektu ustawy, w Polsce jest około 1.200-1.400 nazw miejsc, które upamiętniają system komunistyczny. Jeśli samorząd nie zmieni w wyznaczonym czasie dawniej nadanej nawy, z mocy ustawy uznanej za zakazaną, wojewoda wyda w terminie 3 miesięcy zarządzenie zastępcze, po zasięgnięciu opinii IPN.

Od lat w Wyszkowie nie ma już m.in. ulic 22 Lipca (obecnie 11 Listopada) czy gen. Pawła Batowa (gen. Wincentego Kowalskiego). W 2011 r. gmina rozebrała pomnik Zwycięstwa przy skrzyżowaniu ul. Kościuszki i Daszyńskiego, który figurował w „Wykazie obiektów poświęconych Armii Czerwonej”, plany rozbiórki były konsultowane z przedstawicielami rządu rosyjskiego. Odsłonięty w 1978 r. pomnik miał być wyrazem uznania dla mieszkańców Wyszkowa i okolic, którzy polegli podczas II wojny światowej, oraz szacunku i pamięci dla żołnierzy radzieckich i polskich, którzy w 1944 r. wyzwalali miasto.

Mamy natomiast jeszcze ulice np. Bojowników o Wolność i Demokrację (os. Ogródki) czy Gwardii Ludowej (os. Młodych). Nie powiodła się podjęta wiele lat temu próba zmiany nazwy ul. Hanki Sawickiej (os. Zapole). Hanna Sawicka naprawdę nazywała się Szapiro, była działaczką komunistyczną pochodzenia żydowskiego, pierwszą przewodniczącą Związku Walki Młodych. Schwytana przez gestapo w 1943 r. zmarła na Pawiaku. W czasach PRL jej imieniem nazywano ulice i szkoły w wielu miejscowościach, w części nazwy te już zmieniono.

Choć w ustawie dekomunizacyjnej zapisano, że zmiana nazwy nie będzie miała wpływu na ważność dokumentów, a postępowania sądowe i administracyjne będą wolne od opłat, mieszkańcy za wymianę niektórych dokumentów i tak zapłacą. – Zgadzam się z samą ideą, osoby niegodne nie powinny być honorowane, więc postąpimy zgodnie z ustawą. Ale dla mieszkańców to kłopot i koszty związane z wymianą dokumentów – mówi burmistrz Grzegorz Nowosielski. – Ze względów pragmatycznych sceptycznie podchodzą do tego typu zmian. W latach 90. pojawiła się idea przywrócenia dawnej nazwy obecnej ul. I AWP, czyli ul. Świętojańskiej. Większość mieszkańców była jednak przeciwna.

Burmistrz liczy, że ustawa będzie jednoznacznie określała, jakie nazwy i obiekty z mocy nowych przepisów powinny zniknąć. Przy ul. Okrzei mamy pomnik wzniesiony w 1984 r. „Żołnierzom Armii Czerwonej, jeńcom obozu hitlerowskiego w latach 1943 – 1944 (niezupełnie ściśle – red.), w dowód pamięci ich męczeństwa. Społeczeństwo Wyszkowa”.

Obóz przejściowy dla jeńców radzieckich przy dworcu kolejowym został utworzony na początku wojny. „Są stłoczeni, bardzo źle karmieni i traktowani bestialsko. Każdy powód jest dobry, aby zastrzelić jeńca rzekomo podczas próby ucieczki. W dzień pracują oni przy rozładunku wagonów kolejowych” – czytamy w książce „Nadzieja z tamtych lat” Stanisława Grzybowskiego.

We wrześniu 1941 r. jeńcy, wspomagani przez Placówkę ZWZ w Pniewie, podjęli próbę ucieczki. Zginęło ok. 20 osób, kolejnych 10 Niemcy złapali i rozstrzelali. „Przed egzekucją Niemiec wyjaśnia im w języku rosyjskim, jak wielkie popełnili przestępstwo, za które muszą ponieść śmierć. Zwłoki zabitych i rozstrzelanych, zwiezione furmankami, są wrzucane do rowów przeciwlotniczych obok dworca i zasypywane. Jeńcy, pozostawieni przy życiu jako siła robocza, są maltretowani i głodzeni” – opisuje Stanisław Grzybowski.

Według wielu wyszkowian, pomnik powinien pozostać na swoim miejscu, choć nie brakuje też odmiennych opinii. – To kamień upamiętniający ofiary zbrodni hitlerowskiej. Ktokolwiek zostałby rozstrzelany, jakiejkolwiek narodowości byliby jeńcy, są ofiarami okrutnej zbrodni. Mam nadzieję, że ustawa nie pozostawi samorządom tego typu wątpliwości – komentuje Grzegorz Nowosielski.

Autor:
Treść:
Kod z obrazka: